Vlaanderen Onroerend Erfgoed
De Wijnmuur te Wezemaal
In de volksmond de stenen muur genoemd
Historie en verslag van de restauratie door Marc Elsen
Uitgebracht op 1 maart 2021
Marc Elsen, die de drijvende kracht is achter de restauratie van de Wijnmuur in Wezemaal, ontvangt de Eervolle Vermelding 2022 van de jury van de onroerenderfgoedprijs 2022. De Jury ziet in hem een authentiek boegbeeld voor onroerend erfgoed.
Eigenschappen muur
Ligging
De wijnmuur is gelegen op de Wijngaardberg te Wezemaal en loopt over een groot deel van de wijngaardberg.
De wijngaardberg is een beschermd cultuurhistorisch landschap sinds 1977.
- Klik hier voor de GPS-locatie van de wijnmuur.
- Beweeg onderstaande foto voor een mooie 3d view.
Stapelmuur
Stapelmuur in Diestiaanse ijzerzandsteen. Een bouwwerk van los op elkaar geplaatste ijzerzandstenen, zonder enig bindmiddel.
Grootte
De wijnmuur is nu nog zichtbaar over een lengte van 1546m. De muur is constant 1,7m breed en heeft een wisselende hoogte, met een maximum van 1,7m.
Foto's voor en tijdens restauratie
Het meest oostelijk gelegen deel van de nog zichtbaar aanwezige wijnmuur werd van 2016 tot 2021 over een lengte van 120m gerestaureerd (Ligging : perceel met kadastrale gegevens 199B3). De restauratie werd uitgevoerd door één persoon; een rechtstreekse afstammeling (6 de generatie langs moeders kant) van Jean Théodore Wéry -wijngaardier uit Hoei-, die vanaf 1817 aan de basis lag van de bouw van de wijnmuur en verantwoordelijk was voor het onderhoud van de 32 ha wijngaarden langs de wijnmuur. J. T. Wéry vestigde zich te Wezemaal rond 1817-1818 op het toenmalige adres : Vlasselaar nr 1 te Wezemaal
Chronologisch
1815-2025
Bouw van de wijnmuur 1815 -1830
De wijngaardmuur werd voornamelijk gebouwd tussen 1815 en 1830, bij de aanleg van 32 ha wijngaarden vanaf 1815 op de Wijngaardberg. Er kwamen bij de aanleg van de wijngaarden massa’s ijzerzandstenen aan de oppervlakte te liggen. Deze ijzerzandstenen bemoeilijkten het onderhoud van de wijngaarden. Vele stenen werden van de oppervlakte opgeraapt en samen gebracht op de scheiding van bebost plateau en de zuidelijke percelen.
Herstel muur 1825
Niettegenstaande de wijnmuur met preciesheid opgebouwd werd, zorgden de onregelmatige vorm, breekbaarheid en te kleine ijzerzandstenen voor een onstabiele constructie. Een zeldzaam geschrift uit 1825 vermeldde reeds herstellingswerken aan de muur, nog vóór hij volledig afgewerkt was.
Versterkt verval van de wijnmuur 1946 - 1955
Bescherming 1995
Restauratie muur 2016-2021
De wijngaardmuur werd hersteld over een lengte van 120 m. Een restauratie in zijn oorspronkelijke toestand. Een persoonlijk initiatief. De restauratie werd volledig uitgevoerd door Marc Elsen, een rechtstreekse afstammeling van Jean Théodore Wéry (6 de gen. Langs moeders kant).
Nooit eerder werd een gedeelte van de muur gerestaureerd sinds zijn bouw in 1815.
Volledige verslag
1815-1830 - Bouw van de wijnmuur
De stenen van de wijngaardmuur waren los op mekaar geplaatst zonder bindmiddelen en zand. Bij de constructie van de verticale wanden werden grotere stenen gebruikt. Geen enkele steen werd eerder bewerkt. Door de onregelmatige vorm en de breekbaarheid van de gebruikte stenen – Diestiaanse ijzerzandsteen – kon er geen stabiele constructie gemaakt worden. Een geschrift uit 1825 vermeldde reeds herstellingskosten aan delen van de toen al deels ingestorte wijnmuur. Uit voornoemd schrift kon ook opgemaakt worden, dat in 1825 de wijnmuur nog niet zijn maximale omvang bereikt had. Er werd nog aan verder gebouwd.
1863 - Grootte
Er is weinig geschreven over de lengte en breedte van de wijnmuur , op het ogenblik dat deze afgewerkt was. Een enkele notitie uit 1863 beschreef , dat de wijnmuur een lengte had van een half uur wandelen en 1m breed was. In de dorpsschool van Wezemaal werd rond 1900 onderwezen, dat de wijnmuur tussen de 2 en 3 km lang was.
Het is bewezen dat de muur opgetrokken werd ; westelijk vanaf het terrein met gegevens 199Y tot het oostelijk terrein , met gegevens 199G3. De afstand tussen beide hier vernoemde terreinen is 1546m.
De wijnmuur is over zijn ganse lengte opgebouwd met een constante breedte van 1,7m. Een merkwaardige breedte!
Ook de eerste omwalling rond Leuven uit de 13de eeuw , was 1,7m breed. (Nu nog waarneembaar in het Handbooghof.)
De hoogte zal wisselend geweest zijn , afhankelijk van het aantal voorradige stenen. Alle huidige en zelf ervaren gegevens rond 1955 wijzen op een maximale bereikte hoogte van 2m.
1944 - Verval
Het ontmantelen van de wijnmuur dateert al van vóór 1945. In een brief van 7 april 1942 van “Fédération Touristique de la province de Brabant, Vieille Halle 12 Bruxelles” aan de “Commission royale de monuments et des sites”, wordt letterlijk gewaarschuwd: “la population n’a aucun respect pour ce monument”. In de brief staat verder, dat iedereen zich met stenen van de wijnmuur bedient volgens hun noden. Een reactie op voornoemde waarschuwing van de commission royale is te lezen in een brief van 11 juli 1943, van het commissariaat generaal voor ‘s lands wederopbouw, waarin letterlijk het volgende werd geschreven: “Het gebrek aan bindmiddel is natuurlijk de eerste oorzaak, dat een groot deel van de lengte van de wijnmuur, gedeeltelijk is ingestort, zoodat de steenen langs de voet van den muur verspreid liggen. Spelende kinderen kunnen daar wel toe bijgedragen hebben. Maar doorgaans is zulks het gevolg van storm en regen. Van het stelen der materialen door de dorpelingen, waarvan de brief van de fédération touristique du Brabant gewaagt, kan zeker geen spraak zijn, ten minste niet in het stuk dat ik gezien heb. De steenen hebben geen waarde als bouwstof en het vervoer naar de bewoonde streek is totaal uitgesloten. Nieuwe baksteen aan de hoogsten prijs zal zeker te Wezemaal goedkoper komen, dan de schelpen van de wijnmuur.“
Nog 50 jaar werd de muur verder vernield , tot de restanten ervan in 1995 als Vlaams onroerend erfgoed erkend werden.
1946 - Wijngaard terrassen
Deze terrassen zijn nu nog waarneembaar over een oppervlakte van ongeveer 5ha aaneengesloten gronden met kadastrale gegevens 199Z2 , 199P4 ,199E8 , 199M7 ,199V2. De terrassen lopen van oost naar west evenwijdig met de wijnmuur . Er zijn 10 terrassen van ong. 500m lang , aangelegd op de steilste stukken en 8 op de minder steile stukken van de hiervoor vermelde gronden. De minder steile stukken bevinden zich op het oostelijk gedeelte. Het eerste terras bevindt zich op ong. 50m afstand van de wijnmuur en heeft een verticale noordkant van ong. 0,3m. Het laatste zuidelijkste terras heeft een verticale noordkant van ong. 1,5m. De terrassen zijn allen 3m breed.
Indien de terrassen aangelegd werden voor wijnbouw , in 1815 , dan zou er per terras , gezien de breedte , maar 1 rij wijndruiven kunnen aangeplant worden. Rijen wijndruiven moeten minstens 2m van mekaar staan. Terrassen van 3m breed aanleggen voor druiventeelt , is bijgevolg niet gebeurd.
Volgens sommige publicaties , zou er een litho uit 1830 bestaan met onderschrift : vignoble de Wesemael prés de Louvain. Op deze litho werd de wijngaard op de Wijngaardberg over zijn ganse lengte afgebeeld , gedetailleerd met zicht op de oude molen en de wijngaarden , gericht van zuid naar noord , zonder enig spoor van terrassen.
Perzikenteelt was tijdens het interbellum in bloei in Wezemaal en omstreken. Deze perzikenteelt inspireerde , Joannes Julius Cumps , een rijksbouwconsulent uit Sint Andries Brugge. J.J. Cumps kocht de hoger genoemde gronden in 1945 en 1946 op en liet er in 1946 terrassen op aanleggen , met het oog op perziken- en pruimenaanplantingen. De terrassen werden in 1946 en volgende jaren manueel aangelegd door seizoen arbeiders uit Rillaar en Vlasselaar (Wezemaal) , met als ploegbaas Albert Nijs uit Vlasselaar. Voor bevestiging van deze werken sprak ik in augustus 2021 met Georges Vandezande , geboren in 1930. G. Vandezande zag vanuit de ouderlijke woning in de Beninkstraat , 200m verder , de aanleg van de terrassen vorderen , in opdracht van JJ Cumps.
De perziken- en pruimenbomen op de 3m brede terrassen werden onderhouden met een motoculteur. Ik zelf heb deze groene motoculteur nog zien rijden.
1946 -1955 - Versterkt verval van de wijnmuur
De verticale wanden zijn kort na de bouw door de druk van binnenuit naar buiten geduwd en ingestort. Nog later werden voornamelijk de dikkere stenen van de wijnmuur, dan al grotendeels ingestort, door omwonenden weggehaald. De wijnmuur werd ook met opzet vernield onder meer om doorgangen te maken. Veel schade en ontmanteling van de wijnmuur gebeurde bij de ontginningen tot perzikenteelt op de Wijngaardberg vanaf 1945 .
1974 - Verdwijnen van stenen
Bij de ontginningen tot perzikenteelt vanaf 1945, zijn veel stenen van de wijnmuur weggehaald. Zo is 600m wijnmuur (meest oostelijk gelegen) volledig verdwenen. In 1974 werd 80m wijnmuur verkocht aan een particulier uit Nieuwrode voor 1000,- bfr. per lopende meter. Het “aangekochte” deel muur werd met groot materieel op één dag afgegraven en weggevoerd. Deze werken werden uitgevoerd door grondwerken S. uit Aarschot. Veelal echter, werd de wijnmuur beetje bij beetje ontmanteld, om als grondstof te dienen voor funderingen van gebouwen, tuinpaadjes, en dergelijke.
1995 - Bescherming
Tussen augustus 1943 en augustus 1944 werden er door de bevoegde instanties initiatieven genomen om de wijnmuur Wezemaal als monument te rangschikken. In een brief van 14.8.1943 van het ministerie van openbaar onderwijs aan de koninklijke commissie van monumenten en landschappen te Brussel werd geschreven , dat er een “aanleiding” bestaat tot rangschikking van de wijnmuur.
In een brief van 2 augustus 1944 richtte de toenmalige burgemeester van Wezemaal , dhr Joannes Baptiste Louis een schrijven aan de koninklijke commissie van monumenten en landschappen te Brussel, met een vraag tot rangschikking van de wijnmuur. Burgemeester J.B.Louis schreef toen letterlijk het volgende : naar alle waarschijnlijkheid komen de steenen van de wijnmuur voort uit percelen gelegen langs de zuider helling, waar vroeger jaren wijngaarden aangelegd waren. Bij de ontginning, denkt men dat de steenen verzameld werden en bijeengebracht in de vorm van een muur naar Italiaans gebruik”.
50 jaar later op 9/5/1995 werd de wijnmuur uiteindelijk erkend als Vlaams onroerend erfgoed.
2016-2025 - Restauratie
Het gemeentebestuur van Rotselaar had na de erkenning van de wijnmuur tot Vlaams onroerend erfgoed in 1995, de intentie tot restauratie van deze wijnmuur.
In 1996 selecteert de Koning Boudewijstichting een studie van het gemeentebestuur Rotselaar over een voorstel tot restauratie van de wijnmuur te Wezemaal.
Eind 1999 was er van de restauratie van de wijnmuur nog geen begin gemaakt. Er werden nog steeds vergaderingen belegd.
Vijf jaar plannen en vergaderen over een restauratie van de 1546m lange wijnmuur hadden geen concreet resultaat. Ook na de brief dd 4.11.1999 (onderaan) , van het ministerie van de Vlaamse gemeenschap aan het gemeentebestuur van Rotselaar waarin ingestemd werd met het voornemen van het gemeentebestuur van Rotselaar de wijnmuur te herstellen, werden er geen werken aangevat. In voornoemde brief werd de muur op het terrein 199B3 aangeduid als proefproject om zoals geschreven werd, de werkmethode en techniek uit te testen.
Toen er in 2016 nog geen werk gemaakt was van enige restauratie van de wijnmuur begon ik na goedkeuring van de dienst onroerend Vlaams erfgoed, vrijwillig, met de restauratie van de wijnmuur, specifiek op het hiervoor besproken terrein 199B3 over een lengte van 120m.
Brief 4 november 1999
Verdere uitleg restauratie
De zogenoemde afkapstenen zijn nergens op de Wijngaardberg terug te vinden. Bijgevolg ook niet gebruikt bij de bouw van de wijnmuur. De ontgonnen steenblokken uit de 3 gekende ijzerzandsteen groeves op de Wijngaardberg werden blijkbaar niet ter plaatse bewerkt, maar op een andere locatie, bij de steenkappers of op de bouwwerf zelf. De afkapstenen op de foto’s zijn gevonden op de noordelijker gelegen “Middelberg” (grondgebied Rotselaar). Hieruit wordt afgeleid dat de ontgonnen steenblokken uit steengroeves op de Middelberg, deel of volledig ter plaatse bewerkt werden. De ijzerzandstenen van de Middelberg te Rotselaar stonden tijdens de middeleeuwen , bekend als kwalitatief de beste Diestiaanse ijzerzandsteen.
Restauratie techniek
De plaatselijke ijzerzandstenen zonder bindmidelen of verstevigingsmiddelen opstapelen hoger dan 1,5m , zoals de wijnmuur gebouwd werd vanaf 1815 is onmogelijk.
Een geschrift uit 1825 vermelde al instortingen van de muur. Persoonlijk heb ikzelf de instabiliteit van mijn restauratie moeten vaststellen.
De wijnmuur is zoals ze in Frankrijk zeggen ; een “mur en pierres sèches”. In deze wijnmuur is zelfs geen grond gebruikt als opvulling en versteviging. Ik kreeg bij de herstelling advies van Théo D. , een specialist ter zake uit Menou (Bourgogne Fr.) , die me naar de techniek van “MURUS GALLICUS” verwees. (Een Gallische bouwtechniek uit de late ijzertijd , toegepast in verdedigingsmuren.) Ik inspireerde me verder op opgegraven bouwwerken in Bribacte. (Historisch Gallische vestingstad in Bourgondië Fr.)
Met opgedane kennis hiervoor vermeld , heb ik na 5 jaar werken , mijn restauratie techniek kunnen verfijnen. Er werden in de 120m gerestaureerde muur , zowat 500m eiken balken van gemiddeld 20cm doormeter verwerkt , met mekaar verbonden door stalen pinnen. Er kon zo een opvallende constructie van 2m hoog bekomen worden.
De kunst van het stapelen van de plaatselijke ijzerzandsteen blijft evenwel een proces van jaren ondervinding.
Na restauratie bevatte de muur op die plaats , 4m³ stenen per lopende meter . Het zou over ongeveer 12000 stenen gaan met een totaal gewicht van 6 ton/ lopende meter. Deze cijfers kunnen niet door getrokken worden naar de ganse lengte van de wijngaardmuur , aangezien de wijnmuur niet overal even hoog geweest is .
Voordat de stenen van de muur juist gestapeld werden zijn deze stenen en grond tientallen malen verplaatst. Bij benadering zal in totaal 200 ton materiaal manueel verplaatst geweest zijn om tot een gerestaureerde muur van 1 meter lengte te komen. Het was dan ook niet te verwonderen dat er in die ruim 200 jaar bestaan van de muur geen enkel herstel van betekenis gebeurd is.
Foto’s hieronder.
Waarom werd de wijnmuur gebouwd ?
Nut van de wijnmuur
De jaren waarin de wijnmuur gebouwd werd zijn onbekend. Aangenomen wordt , dat de wijnmuur gebouwd werd in de jaren van de ontginning van de wijngaarden daar ter plaatse vanaf 1815. Er zijn uit die tijd dan ook geen gegevens gevonden , waarom de wijnmuur gebouwd werd.
Op open terrein vindt men over de ganse wereld , muren en muurtjes. Al deze muren hebben enkel ; een verdedigings-functie , een afbakings-functie , of beiden. Ook de wijnmuur is op dit vlak geen uitzondering.
Al vele jaren wordt er echter hardnekkig gezegd en geschreven , dat de wijnmuur aangelegd werd om de noordenwind tegen te houden.
De wijnmuur is een afbakening, een perceelafscheiding . Voorwaarde om een afbaking met stenen te bouwen, is het voorhanden hebben ter plaatse van voldoende stenen. Dit was ook het geval op de Wijngaardberg.
Gevonden Archeologische Stukken In En Langs De Muur Bij De Restauratie
- 2 perceelafscheidingsstenen of stenen die het tracé van de muur dienden aan te geven. Gevonden onderin de muur (foto links).
- Kapotte kettingen van bij de mechanische ontginningen tot perzikenteelt in 1954. Gevonden onderaan de zuid flank vóór de instortingen van de muur.
- Intact bierflesje (1900 – 1920) van bierhandel Louis Deno te Leuven. Gevonden onderaan de noord flank vóór de instortingen van de muur (foto rechts).
- Kapot bierflesje van brouwerij “ zoeten inval “ te Leuven. Deze brouwerij werd te Leuven opgericht in de 17 de eeuw en sloot definitie in 1927. Gevonden onderaan de zuid flank, vóór de eerste instortingen.
Er werden geen materialen gevonden die zouden gebruikt zijn bij de opbouw van de wijnmuur vanaf 1815.
Ontstaan Van De Wijngaardberg
10 à 12 miljoen jaar geleden
Een breuk in de aardkorst, NO Limburg, Nederland en aangrenzend gebied Duitsland. Daardoor ontstond de Rijn. Gevolg : grote rivier vloeit door Brabant naar NO en schuurt vallei uit van 100 m diep.
10 miljoen jaar geleden
Door zeespiegelstijgingen vormt zich in de uitgeschuurde vallei, een golf van Kortenberg tot Beringen. De huidige Wijngaardberg lag in die golf.
8 miljoen jaar geleden
De golf wordt volledig opgevuld met glauconiethoudend zeezand.
700.000 jaar geleden
Tijdens de ijstijden en voornamelijk bij de tussenperiode van een overgang naar een nieuwe ijstijd werden de zachtere gronden weggespoeld. De Wijngaardberg met zijn harde ondergrond met Diestiaanse ijzerzandsteen weerstond de erosie. Nu vormt de Wijngaardberg het vroegere plateau. De Wijngaardberg is wel een getuigenheuvel, maar geen vroegere zandbank. Deze conclusie kwam er in 2014 na isotopenonderzoek van Prof. Noël Vandenberghe (U Leuven) en Prof. Michiel Dusar (U Hasselt).
Diestiaanse Ijzerzandsteen , De Bouwsteen Van De Wijnmuur
Het versteningsproces tot Diestiaanse ijzerzandsteen is complex. Dit is langzaam gegaan, met in het begin liesegangringen, de roestkleurige banden, die zich in het losse zand vormden, waar het ijzerrijke grondwater stagneerde tijdens de sezoenschommelingen waarmee een uitdrogingsproces gepaard ging. De roestbanden vormden nadien de nucleus waarin het limoniet als een cement de korrels verklitten tot vorming van ijzerzandsteen. De ringen en banden zijn zo de getuigenis van opeenvolgende uitdrogings (of oxidatie) fronten. De donkere banden van enkele mm breed (doffe metaalglans zijn zuivere goethiet). De gele banden bevatten vermoedelijk wat meer klei, wat het versteningsproces vertraagde of stopte.
Processen die zich afspelen op de interactie tussen litho-, hydro- en biosfeer zijn niet op wetmatige wijze te verklaren, laat staan te modelleren.
De afgebeelde stenen werden, november 2020 , onderzocht door Prof. Michiel Dusar, die ook de hiervoor gedane uitleg formuleerde.
Detailfoto Destiaanse ijzerzandsteen:
Jean Theodore Wery
De grondlegger van de Wezemaalse wijncultuur tussen 1815 en 1845 was J.F. Audoor, afkomstig uit Oudenaarde. J.F. Audoor woonde sinds 1817 in Sint-Joost-ten-Node (Brusssel). Hij werkte daar als hoofd-griffier aan het hooggerechtshof. J.F. Audoor was rentmeester van de hertog d’Ursel. De hertog d’Ursel was als erfgenaam van de baronnen van Wezemaal, een van de voornaamste grondbezitters in Wezemaal, waaronder de Molenberg. De molenberg werd na de aanplantingen van de wijngaarden in 1815, Wijngaardberg genoemd. J.F. Audoor was rond 1830 eigenaar van 3 woningen in Wezemaal
Omdat niemand in Wezemaal de kennis had om wijndruiven te verzorgen moest dhr. Audoor tot aan de oevers van de Maas in Hoei een wijngaardier gaan zoeken. Daar in Hoei werd al sinds de 9de eeuw aan wijnbouw gedaan, maar de wijnbouw daar, was begin 19de eeuw niet meer rendabel. Een jong wijnbouwersgezin uit Hoei was bereid zich te Wezemaal te komen vestigen. Het was tussen 1815 en 1817, dat Jean Théodore Wéry (21j.) en zijn echtgenote Marie Jeanne Wéry(21j.) en hun zoontje Ferdinand Théodore (1j) in Wezemaal aankwamen.
Het was vooral door de noeste ijver van J.T.Wéry , dat de wijngaarden tot bloei kwamen en na 10 jaar een maximale oppervlakte van 32ha bereikten. De bloei van de wijgaarden was een troost voor Jean Théodore, een troost voor de vele tegenslagen, die hij en zijn gezin te verduren had. Op 11 mei 1819 overleed op 25 jarige leeftijd zijn echtgenote Marie Jeanne geboren te hoei als dochter van dieudonne en van Marie Joseph Tioson. Op 12 februari 1820 ging J. T. Wéry een tweede huwelijk aan met Lucia Van Roy (26) uit Wezemaal. Het ongeluk achtervolgde hem echter nog. Op 8 december van hetzelfde jaar stierf zijn zoontje Ferdinanh Théodore (6), die nog te Hoei geboren was en de volgende dag overleed zijn dochtertje Caroline (4) die te Wezemaal geboren was. Ook van de talrijke kinderen , die Lucia Van Roy aan Wéry schonk stierven er vier vóór hun vader. Op 28 april 1836 stierf zijn tweede echtgenote Lucia van Roy (44) dochter van Petrus en Alexandrina Brems , nadat zij op 13 februari het leven had geschonken aan Karel Marcel Wéry (+1849)
Jean Théodore Wéry ging geen derde huwelijk meer aan, hij besteedde al zijn zorgen aan zijn gezin en aan de wijngaard. Jean Théodore Wéry overleed te Wezemaal op 73 jarige leeftijd. Hij was geboren te Hoei als zoon van Henri Lambert en van Anna Maria Longrée. Hij was de stamvader van de Wéry’s te Wezemaal. Zijn afstammelingen stonden te Wezemaal en geheel de omgeving bekend als handelaars in wijnen en likeuren.
Mijn grootvader victor Wéry (1890-1961) startte in 1921 met een handel in wijnen en likeuren. Hij was gehuwd met Maria Sente uit Nieuwrode (1887-1936).
Jean Théodore Wéry, 57 j. In 1849 woonde op het toenmalige adres ; Vlasselaar nr 1 te Wezemaal. Er woonden toen nog 5 ongehuwde kinderen bij hem. Angelina (29) , Josepha (26) , Anna Odilia (25) , Ludovicus Guillaume (24) , Carulus (10 , overleed dat zelfde jaar) . Eén kindje Eduardus Wéry werd op 22.8.1846 geboren. De moeder was de ongehuwde dochter, Anna Odilia. Anna Odilia huwde later met dhr. Koks.
Een zoon van Jean Théodore Wéry , Mattheus Wéry (1820-1891) , echtgenote : Maria Uytterhoeven uit Baal , was bakker te Wezemaal op de Aarschotse Steenweg nr 16 . Mattheus had 8 zonen. De oudste zoon Victor (geboren 5.3.1846) werd burgemeester van Wezemaal van 1905 tot 1921) De 7 andere zonen Louis geb. 1852 , Dionitius (1854) , Jean (1856) , Jacobus (1858), Marcellus (1861) , Felix (1856) , Leopold ( 1858) , vertrokken allen tussen 1870 en 1874 naar Brussel (St. Gilis) , waar zij voor een nieuwe tak Wéry zorgden ( Er is een rue Wéry straat te Brussel).
eticketten van de likeurproducten van Victor Wéry en mijn moeder Julia Wéry tot 1999
Opgemaakt te Wezemaal op 10.2.2025 door Marc Elsen
expertise : afstammeling (langs moeders kant) van Jean Théodore Wéry
vader ; 40 jaar perzikenteler langs de wijnmuur vanaf 1955
Wijnmuur Wezemaal
Wijngaardberg
3111 Rotselaar
[email protected]
De stenen muur – beschermd Vlaams onroerend erfgoed sinds 1995